Цаг агаарын мэдээ
Шилэн данс Ажлын цаг : Даваа - Баасан 8.30 - 17.30
Малын индексжүүлсэн даатгал /МИД/ нь малчдын амьжиргааны эх үүсвэр болсон мал сүргийг байгаль, цаг уурын эрс тэс нөхцөл болон гэнэтийн гамшгаас үүдэлтэй ихээхэн хэмжээний хохирлоос урьдчилан сэргийлэх даатгал юм. МИД нь нэг малчны хотонд гарсан хохиролд биш тухайн сумын хэмжээнд гарсан малын хорогдлын хувиар босго үзүүлэлт буюу индекс тогтоож, түүнээс давсан хувиар мал хорогдсон тохиолдолд тухайн сумын малаа даатгуулсан даатгуулагчдад нөхөн төлбөр олгодог. Тиймээс МИД-д малаа даатгуулсан малчид нь зуд болон байгалийн бусад төрлийн давагдашгүй хүчнээс үүдэж сумын хэмжээгээр хохирол амссан тохиолдолд л нөхөн төлбөр авна гэж ойлгох хэрэгтэй. Малчны даатгуулсан малын төрлийн хорогдлын хэмжээ нь сумын нийт тухайн төрлийн мал сүргийн 5 эсвэл 6 давсан тохиолдолд малчинд нөхөн төлбөр олгож эхэлнэ.
МИД-ын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд босго үзүүлэлтийг Засгийн газраас тогтооно гэж заасан байдаг. Засгийн газар босго үзүүлэлтийг шинэчлэн тогтоохдоо нэгдүгээр босго үзүүлэлтийг нэг хувиар, хоёрдугаар босго үзүүлэлтийг тав хүртэлх хувиар нэмэгдүүлж, эсхүл бууруулж болно.
Засгийн газрын 2023 оны 12 дугаар сарын 27-ний өдрийн 473 дугаар хуралданаар 2024-2026 онд мөрдөх Малын индексжүүлсэн даатгалын босго үзүүлэлтийг шинэчлэн тогтоосон.
Жил бүрийн 1 дүгээр сарын 1-ний өдрөөс эхлэн 6 дугаар сарын 30-ны өдрийн хооронд өөрийн харьяалагдах аймаг сумынхаа Ард даатгал ХК, Бодь даатгал ХК, Монгол даатгал ХК, Миг даатгал ХХК, Мөнх даатгал ХХК, Практикал даатгал ХХК, Хаан даатгал ХХК-ийн төлөөлөгчид болон Хаан банк болон Төрийн банк очин даатгуулах боломжтой.
МИД-ын 2023 оны борлуулалт 2023 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 6 дугаар сарын 30-ны өдрийг хүртэл оролцогч 7 даатгалын компани болох Ард даатгал ХК, Бодь даатгал ХК, МИГ даатгал ХХК, Монгол даатгал ХК, Мөнх даатгал ХХК , Практикал даатгал ХХК, Хаан даатгал ХХК болон зуучлагч 2 банк болох ХААН банк, Төрийн банктай 8 дугаар сарын 30-ны өдөр хүртэл хамтран зохион байгуулсан. Дээрх хугацаанд нийт 35,703 малчин өрхийн, 149 тэрбум төгрөгийн үнэлгээ бүхий 7,01 сая толгой малыг даатгалд хамруулж, 4,965,484,303.54 /дөрвөн тэрбум есөн зуун жаран таван сая дөрвөн зуун наян дөрвөн мянга гурван зуун гурван төгрөг тавин дөрвөн мөнгө/ төгрөгийн хураамжийг төвлөрүүлсэн байна. Даатгуулсан малчин өрх нь нийт малчин өрхийн 18.7%-ийг эзэлж байгаа бөгөөд өнгөрсөн онд даатгуулсан малчин өрхөөс 4.1%- өссөн үзүүлэлтэй байна.
2022 оны нөхөн төлбөр
Үндэсний статистикийн хорооноос ирүүлсэн хагас жилийн мал тооллогын албан ёсны дүн мэдээнд үндэслэн нөхөн төлбөрийн тооцоолол хийхэд Архангай, Баян-Өлгий, Баянхонгор, Булган, Говь-Алтай, Дорноговь, Дорнод, Дундговь, Завхан, Өвөрхангай, Өмнөговь, Сүхбаатар, Сэлэнгэ,Төв, Увс, Ховд, Хөвсгөл, Хэнтий, Дархан-Уул аймгуудын нийт 202 сум болон Улаанбаатар хотын 4 дүүргийн 13,930 малчин өрх нийт 4,177,912,669.64 /дөрвөн тэрбум нэг зуун далан долоон сая есөн зуун арван хоёр мянга зургаан зуун жаран есөн төгрөг жаран дөрвөн мөнгө/ төгрөгийн нөхөн төлбөр авахаар тооцоологдсон. Нийт нөхөн төлбөр авах малчин өрх нийт даатгалд хамрагдсан малчин өрхийн 50.7 хувийг эзэлж байна.
Нөхөн төлбөрийг дараах аргаар тооцсон болно.
Алхам 1. Тухайн даатгуулагчид олговол зохих нөхөн төлбөрийн хэмжээг тогтоохдоо малчны сонгосон үнэлгээ буюу даатгалын хураамж төлсөн үнэлгээг тухайн төрөл малын даатгалын нөхөн төлбөр олгох хувиар үржүүлнэ.
/Сумын малын хорогдлын хувиас босго үзүүлэлтийг хасаж нөхөн төлбөр олгох хувийг малын төрөл тус бүр дээр тооцно/.
Алхам 2. Нөхөн төлбөрийн хэмжээ нь даатгуулагчийн төрөл мал тус бүрд төлсөн хураамжийн 35%-иас дутуугүй байх ба энэ дүн нь 100,000 төгрөгөөс ихгүй байна. Өөрөөр хэлбэл сумын малын хорогдлын хувь 6%-аас ялимгүй давсан тохиолдолд тухайн төрөл малд төлсөн хураамжийн 35% нь 100,000 төгрөгөөс их байвал даатгуулагч нөхөн төлбөрт 100,000 төгрөг авах юм. Бусад тохиолдолд алхам 1-ээр нөхөн төлбөрийг тооцно.
Алхам 3. Сумын малын төрөл тус бүрийн хорогдлоор тооцоолсон олговол зохих нөхөн төлбөр (алхам 1) болон нөхөн төлбөрийн доод хэмжээ (алхам 2) хоёрын аль ихийг нь даатгуулагчид нөхөн төлбөр болгон олгоно.
